woensdag 13 oktober 2010

Wederhoor (Twee waargebeurde fabels)

1. De wetenschapper en de filosofen
Roger Penrose gaf ooit een lezing voor een filosofisch instituut in Londen. Omdat hij zo'n gerespecteerd wetenschapper was kwamen er van heinde en verre mensen naar toe, tot de hele zaal vol filosofen zat. Penrose was op dat moment bezig met een nieuwe theorie in de mathematische fysica, die voortborduurde op de algemene relativiteitstheorie. Het leek hem een goed idee om zijn lezing daar over te houden, en dus trakteerde hij de zaal op een bord vol tensoren. Deze kleine overschatting van de wiskundige vaardigheid van zijn publiek leidde ertoe dat de hele zaal, inclusief de voorzitter, al na de eerste minuut niet meer wist waar Penrose over stond te mompelen. De wetenschapper, in zichzelf gekeerd, had niets door en maakte zijn volle uur vol. De filosofen, uit respect voor deze geleerde man, durfden niet te onderbreken. Je kan je de pijnlijke stilte voorstellen die viel toen het tijd werd voor vragen. Alle ogen gingen naar de voorzitter. Die deed zijn mond open, en uit pure wanhoop riep hij maar uit: "Ja, dat lijkt me typisch Kantiaans!" De hele zaal haalde opgelucht adem en begon blij over Kant te discussiƫren.

2. De wetenschapper en de postmodernisten
Tijdens de jaren '90 van de vorige eeuw was er een wilde discussie gaande tussen de wetenschappelijk realisten en de postmodernisten. Een belangrijk postmodernistisch blad, Social Text, publiceerde een editie speciaal gewijd aan dit debat. Ook een natuurkundige, Alan Sokal, stuurde een artikel in, getiteld “Transgressing the Boundaries: Towards a Transformative Hermeneutics of Quantum Gravity”. Dit artikel beargumenteerde dat quantum gravity een taalkundig construct is en dat quantummechanica postmodernistische kritiek op de wetenschappelijke objectiviteit ondersteunt. Gelijktijdig met de publicatie van de speciale editie verscheen er in een ander tijdscrift, Lingua Franca, een artikel van dezelfde Sokal, waarin hij toegaf dat zijn Science Wars-artikel een experiment was om te zien hoe ver een academisch tijdscrift kon gaan. Sommige postmodernisten riepen uit dat ze dit de hele tijd al wisten, maar het toch maar hadden gepubliceerd omdat het artikel onbedoeld vol waarheden had gezeten.

(Bronnen: Science Wars op Wikipedia en een discussie tijdens de Wednesday Tea and Cake Get-Together van vanmiddag)